ഇ​സ്‍ലാ​മി​ക് റി​പ്പ​ബ്ലി​ക്കി​ന്‍റെ പ​ത​നം ആ​സ​ന്ന​മാ​യെ​ന്നും ശേ​ഷം ഇ​റാ​നി ജ​ന​ത​ക്കു​വേ​ണ്ടി ജ​നാ​ധി​പ​ത്യ​സ​ർ​ക്കാ​ർ രൂ​പ​വ​ത്ക​രി​ക്കാ​ൻ ത​യാ​റാ​ണെ​ന്നും വ്യ​ക്ത​മാ​ക്കി നാ​ടു​ക​ട​ത്ത​പ്പെ​ട്ട മു​ൻ കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി റി​സ പ​ഹ്‍ല​വി രംഗത്തെത്തിയതോടെയാണ് ആരാണ് റി​സ പ​ഹ്‍ല​വി എന്ന ചോദ്യം ഉയരുന്നത്. 

ച​രി​ത്ര​പ​ര​മാ​യി പേ​ർ​ഷ്യ എ​ന്ന​റി​യ​പ്പെ​ടു​ന്ന ഇ​റാ​നി​ൽ ഖാ​ജാ​ർ രാ​ജ​വം​ശ​ത്തി​ൽ​നി​ന്ന്​ അ​ധി​കാ​രം പി​ടി​ച്ച റി​സ ഖാ​ൻ എ​ന്ന സൈ​നി​ക ഓ​ഫി​സ​ർ 1925ൽ ​റി​സാ ഷാ ​പ​ഹ്​​ല​വി എ​ന്ന പേ​രി​ൽ രാ​ജാ​വാ​യി പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ച​തോ​ടെ​യാ​ണ് പ​ഹ്​​ല​വി രാ​ജ​ഭ​ര​ണം തു​ട​ങ്ങു​ന്ന​ത്.

അ​വ​സാ​ന ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി​യാ​യി​രു​ന്ന മു​ഹ​മ്മ​ദ് റി​സ ഷാ​യു​ടെ ഭ​ര​ണം ദു​സ്സ​ഹ​മാ​യ​തി​നെ തു​ട​ർ​ന്ന്​ രാ​ജ്യ​ത്തു​യ​ർ​ന്ന ജ​ന​കീ​യ പ്ര​ക്ഷോ​ഭ​ങ്ങ​ൾ​ക്കൊ​ടു​വി​ലാ​ണ്​, ആ​യ​ത്തു​ല്ല റൂ​ഹു​ല്ല ഖു​മൈ​നിയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ 1979ൽ ​ഇ​സ്‍ലാ​മി​ക വി​പ്ല​വം അ​ര​ങ്ങേ​റിയതും പഹ്‍ലവി അ​ധി​കാ​ഭ്ര​ഷ്ട​നാക്കപ്പെട്ടുതും. ​അതോ​ടെ പ​ഹ്​​ല​വി ഭ​ര​ണം അ​വ​സാ​നി​ച്ചു. 

അ​​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ മ​ക​നും കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യു​മാ​യി​രു​ന്നു റി​സ പ​ഹ്‍ല​വി. തു​ട​ർ​ന്ന് നാ​ടു​ക​ട​ത്ത​പ്പെ​ട്ട അ​ദ്ദേ​ഹം ദീ​ർ​ഘ​കാ​ലം ഈ​ജി​പ്ത്, മൊ​റോ​ക്കോ, മെ​ക്സി​കോ, ബ​ഹാ​മ​സ് എ​ന്നി​വി​ട​ങ്ങ​ളി​ൽ അ​ഭ​യം തേ​ടി. പി​ന്നീ​ട് അ​മേ​രി​ക്ക​യി​ൽ സ്ഥി​ര​താ​മ​സ​മാ​ക്കി. 1980ൽ ​ഈ​ജി​പ്തി​ൽ വെ​ച്ച് പി​താ​വ് ഷാ ​മ​ര​ണ​പ്പെ​ട്ട ശേ​ഷം റി​സ പ​ഹ്‍ല​വി പ്ര​മു​ഖ പ്ര​തി​പ​ക്ഷ ശ​ബ്ദ​മാ​യി മാ​റി. 1960 ഒ​ക്ടോ​ബ​ർ 31ന് ​തെ​ഹ്റാ​നി​ലാ​ണ് ജ​ന​നം. 1967ൽ ​പി​താ​വ് മു​ഹ​മ്മ​ദ് റി​സ ഷാ​യു​ടെ കി​രീ​ട​ധാ​ര​ണ സ​മ​യ​ത്ത് അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ അ​ടു​ത്ത കി​രീ​ടാ​വ​കാ​ശി​യാ​യി പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചി​രു​ന്നു. 

പ​ഹ്‍ല​വി​യെ വീ​ണ്ടും കു​ടി​യി​രു​ത്തു​മോ?

അ​വ​സാ​ന പ​ഹ്​​ല​വി ഭ​ര​ണാ​ധി​കാ​രി മു​ഹ​മ്മ​ദ് റി​സ ഷാ​യു​ടെ മ​ക​നാ​യ റി​സ പ​ഹ്‍ല​വി 1979ലെ ​ഇ​സ്‍ലാ​മി​ക​വി​പ്ല​വ​ത്തോ​ടെ​യാ​ണ് നാ​ടു​ക​ട​ത്ത​പ്പെ​ട്ട​ത്. ഇ​പ്പോ​ൾ അ​മേ​രി​ക്ക​യി​ൽ താ​മ​സി​ക്കു​ന്ന അ​ദ്ദേ​ഹം ഇ​റാ​ൻ സ​ർ​ക്കാ​റി​ന്‍റെ വി​മ​ർ​ശ​ക​നാ​ണ്. ഇ​സ്രാ​യേ​ൽ ആ​ക്ര​മ​ണ​ത്തി​നു പി​ന്നാ​ലെ ‘എ​ക്സി’​ൽ അ​ദ്ദേ​ഹം എ​ഴു​തി​യ കു​റി​പ്പു​ക​ൾ വ​ലി​യ ച​ർ​ച്ച​യാ​യി​രു​ന്നു. ക​ഴി​ഞ്ഞ ദി​വ​സം, യു.​എ​സ് പ്ര​സി​ഡ​ന്റ് ഇ​റാ​ന്‍റെ പ​ര​മോ​ന്ന​ത നേ​താ​വ് ആ​യ​ത്തു​ല്ല അ​ലി ഖാം​ന​ഈ​യെ ല​ക്ഷ്യ​മി​ട്ട് ന​ട​ത്തി​യ പ്ര​സ്താ​വ​ന​യോ​ടെ, ഇ​റാ​നി​ൽ ഷാ ​ഭ​ര​ണം ‘പു​നഃ​സ്ഥാ​പി​ക്കു​ക’ എ​ന്ന ല​ക്ഷ്യം​കു​ടി യു.​എ​സി​നും ഇ​സ്രാ​യേ​ലി​നു​മു​ണ്ടോ എ​ന്ന സം​ശ​യ​വും ഉ​യ​രു​ക​യാ​ണ്. ഇ​റാ​നി​ലെ ഇ​സ്‍ലാ​മി​ക് റി​പ്പ​ബ്ലി​ക് ത​ക​ർ​ന്നാ​ൽ നേ​തൃ​ത​ല​ത്തി​ൽ വ​രാ​ൻ സാ​ധ്യ​ത​യു​ള്ള നേ​താ​വാ​ണ് അ​ദ്ദേ​ഹം.

ഇ​റാ​നി​ലെ ഇ​സ്‍ലാ​മി​ക് റി​പ്പ​ബ്ലി​ക് അ​വ​സാ​ന​ത്തി​ലെ​ത്തി​യെ​ന്നും പേ​ടി​ച്ച​ര​ണ്ട എ​ലി​യെ​പ്പോ​ലെ ഖാം​ന​ഈ മാ​ള​ത്തി​ൽ ഒ​ളി​ച്ച​താ​യും റി​സ പ​ഹ്‍ല​വി എ​ക്സി​ൽ കു​റി​ച്ചു. ഇ​റാ​ൻ രാ​ഷ്ട്ര​ത്തി​നെ​തി​രാ​യ ഇ​സ്‍ലാ​മി​ക് റി​പ്പ​ബ്ലി​ക്കി​ന്റെ 46 വ​ർ​ഷം നീ​ണ്ട യു​ദ്ധ​ത്തി​ന്റെ അ​വ​സാ​ന​മാ​ണി​ത്. ഭ​ര​ണ​കൂ​ട​ത്തി​ന്റെ അ​ടി​ച്ച​മ​ർ​ത്ത​ൽ ഉ​പ​ക​ര​ണം ത​ക​രു​ക​യാ​ണ്. അ​തി​ന്‍റെ പ​ത​ന ശേ​ഷം ഇ​റാ​ൻ ആ​ഭ്യ​ന്ത​ര യു​ദ്ധ​ത്തി​ലേ​ക്കോ അ​സ്ഥി​ര​ത​യി​ലേ​ക്കോ വീ​ഴി​ല്ല. ഇ​റാ​ന്റെ ഭാ​വി​ക്കും അ​ഭി​വൃ​ദ്ധി​ക്കും​വേ​ണ്ടി ഞ​ങ്ങ​ൾ​ക്ക് പ​ദ്ധ​തി​യു​ണ്ട്. പ​ത​ന​ത്തി​നു ശേ​ഷ​മു​ള്ള ആ​ദ്യ നൂ​റു​നാ​ളു​ക​ൾ​ക്ക​കം ദേ​ശീ​യ ജ​നാ​ധി​പ​ത്യ സ​ർ​ക്കാ​ർ സ്ഥാ​പി​ക്കാ​ൻ ത​യാ​റാ​ണെ​ന്നും അ​ദ്ദേ​ഹം വ്യ​ക്ത​മാ​ക്കി. 

ഈ ​മാ​സം ആ​ദ്യം, ഇ​സ്രാ​യേ​ലു​മാ​യു​ള്ള യു​ദ്ധ​ത്തി​ലേ​ക്ക് ഇ​റാ​നെ വ​ലി​ച്ചി​ഴ​ച്ച​തി​ന് ഖാം​ന​ഈ​യെ പ​ഹ്‌​ല​വി കു​റ്റ​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രു​ന്നു. തെ​ഹ്‌​റാ​നി​ലെ സ​ർ​ക്കാ​റി​നെ ‘ദു​ർ​ബ​ല​വും വി​ഭ​ജി​ത​വും’ എ​ന്നാ​ണ് അ​ദ്ദേ​ഹം വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ച്ച​ത്. ‘അ​ത് ഉ​ട​ൻ ത​ക​രാം. ഇ​റാ​ൻ നി​ങ്ങ​ളു​ടേ​താ​ണ്, തി​രി​ച്ചു​പി​ടി​ക്കേ​ണ്ട​ത് നി​ങ്ങ​ളാ​ണ്. ഞാ​ൻ നി​ങ്ങ​ളോ​ടൊ​പ്പ​മു​ണ്ട്. ശ​ക്ത​രാ​യി​രി​ക്കു​ക, ന​മ്മ​ൾ വി​ജ​യി​ക്കും’-​അ​ദ്ദേ​ഹം പ്ര​സ്താ​വ​ന​യി​ൽ പ​റ​ഞ്ഞു. ഇ​റാ​നി​ൽ വീ​ണ്ടും ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​നാ​പ​ര​മാ​യ രാ​ജ​വാ​ഴ്ച സ്ഥാ​പി​ക്കു​ന്ന​തി​നാ​യി താ​ൻ അ​ടു​ത്തി​ടെ ഒ​രു പ്ര​വാ​സ സ​ർ​ക്കാ​ർ രൂ​പ​വ​ത്ക​രി​ച്ച​താ​യി 1986 മേ​യ് ഒ​ന്നി​ന് പ​ഹ്‌​ല​വി പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചി​രു​ന്നു. 

നെ​ത​ന്യാ​ഹു​വി​ന്റെ അ​ടു​ത്ത സു​ഹൃ​ത്തു​കൂ​ടി​യാ​ണ് പ​ഹ്‍ല​വി. 2023 ഏ​പ്രി​ലി​ൽ പ​ഹ്‍ല​വി​യെ അ​ദ്ദേ​ഹം ഇ​സ്രാ​യേ​ലി​ലേ​ക്ക് കൊ​ണ്ടു​വ​ന്നി​രു​ന്നു.