രാജഭരണങ്ങളുടെ ഗരിമയും ചരിത്രവും പൈതൃകവും കെട്ടുപിണഞ്ഞുകിടക്കുന്ന പാരമ്ബര്യവും ഉള്ള കോട്ടയാണ് കംഗ്ല. മണിപൂരില്‍ 237 ഏക്കര്‍ വിസ്തൃതിയിലാണിത് പരന്നുകിടക്കുന്നത്. വടക്കുകിഴക്കന്‍ ഇന്‍ഡ്യയിലെ സന്ദര്‍ശിക്കേണ്ട സ്ഥലങ്ങളുടെ പട്ടികയില്‍ ഉള്‍പെടുത്തി 2004-ല്‍ സംസ്ഥാന സര്‍കാര്‍ ഈ കോട്ട പൊതുജനങ്ങള്‍ക്കായി തുറന്നുകൊടുത്തു. കംഗ്ല കൊട്ടാരവുമുണ്ട്.
പുരാതന കാലം മുതല്‍ എഡി 1891 വരെ മണിപ്പൂരിന്റെ തലസ്ഥാനമായിരുന്നു ‘കംഗ്ല’. ഇംഫാല്‍ നഗരത്തിന്റെ ഹൃദയഭാഗത്തായി, സമുദ്രനിരപ്പില്‍ നിന്ന് 2,619 അടി ഉയരത്തിലാണ് ഇത് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. മണിപ്പൂരിലെ രാജകീയ ക്രോണിക്കിളായ ‘ചൈത്തറോള്‍ കുംബാബ’ അനുസരിച്ച്‌, എഡി 33-ല്‍ സിംഹാസനത്തില്‍ കയറിയ പഖങ്ബയുടെ ഭരണകാലം മുതല്‍ ‘കംഗ്ല’ രാജകൊട്ടാരമായിരുന്നു.
പഖാങ്ബയ്ക്ക് മുമ്ബുള്ള കാലഘട്ടത്തില്‍, ഖാബ എന്ന പേരുള്ള ഒരു ഭരണാധികാരി ‘കംഗ്ല’യില്‍ നിന്ന് ഭരിച്ചു. ‘കംഗ്ല’ രാഷ്ട്രീയ അധികാരകേന്ദ്രം മാത്രമല്ല, മതപരമായ ആരാധനകള്‍ക്കും ചടങ്ങുകള്‍ക്കുമുള്ള പുണ്യസ്ഥലം കൂടിയാണ്. നിരവധി പുരാതന ഉടമ്ബടികള്‍/കൈയെഴുത്തുപ്രതികള്‍ എന്നിവ ഉണ്ട്, പ്രത്യേകിച്ച്‌ ‘സകോക്ലാംലെന്‍’ ‘ചിംഗ്ലോണ്‍ ലൈഹുയി’, ‘നുങ്ലോണ്‍’ മുതലായവ, ‘കംഗ്ല’യുമായി ബന്ധപ്പെട്ട നിര്‍മ്മാണം, ആരാധന, ചടങ്ങുകള്‍ എന്നിവയുടെ നിയമങ്ങള്‍ സ്ഥാപിക്കുന്നു.
ഇംഫാല്‍ നദിയുടെ തീരത്താണ് കംഗ്ല കോട്ട സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. വടക്ക് കിഴക്കന്‍ മേഖലയുടെ ചരിത്രത്തില്‍ ഇതിന് ശക്തമായ പ്രാധാന്യമുണ്ട്, അതുകൊണ്ടാണ് എല്ലായ്പ്പോഴും ഇവിടേക്ക് വിനോദസഞ്ചാരികള്‍ ഒഴുകി എത്തുന്നത്. വര്‍ഷം മുഴുവനും സന്ദര്‍ശിക്കാന്‍ അനുയോജ്യമായ സ്ഥലമാണ്. ഇംഫാല്‍ നഗരത്തില്‍ നിന്ന് ഏകദേശം 2 കിലോമീറ്റര്‍ ദൂരമേ ഉള്ളൂ. ആഴ്ചയിലെ എല്ലാ ദിവസവും രാവിലെ ഏഴ് മണി മുതല്‍ വൈകിട്ട് അഞ്ച് മണി വരെ കോട്ട തുറന്നിരിക്കും. പ്രവേശന ഫീസ് ഒരാള്‍ക്ക് രണ്ട് രൂപ.
